Gần đây, nghệ sĩ mở một lớp chia sẻ kỹ năng cho những người yêu ca hát. Di chuyển từ nhà vườn ở huyện Quốc Oai xuống trung tâm Thành phố Hà Nội đứng lớp, nghệ sĩ cho biết không thấy mệt mỏi vì lửa nghề luôn hừng hực. Suốt hơn hai tiếng, bà giữ năng lượng tốt, nhiệt thành góp ý cách hát đúng cho các học viên.
Ở tuổi 74, nếu ai hỏi sức khỏe hiện thế nào, Thanh Hoa mới để tâm việc mình đang mắc nhiều bệnh. Bà bị huyết áp cao, mỡ máu, xương khớp yếu, không thể đi bộ quá 500 m. Cách đây ba năm, bà từng bị đau lưng nặng, không đi lại được, phải ngồi xe lăn một thời gian. Mỗi lần đi khám về, gia đình nghệ sĩ đều thể hiện sự lo lắng. Nhưng bà giữ suy nghĩ tích cực, tin rằng cuộc đời mỗi người đều đã được an bài. Bà tâm niệm sống hết mình, dành thời gian yêu thương mọi người xung quanh.
Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Hoa, tên thật Nguyễn Thị Thanh. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Mỗi sáng, chồng và các con đều nhắc Thanh Hoa uống thuốc huyết áp, đo tim mạch. Nghệ sĩ kể: ''Nếu chỉ số ổn định, tôi mới được đi làm''. Nhiều lần, người thân muốn bà nghỉ ngơi, song nghệ sĩ nói bản thân là người của công việc. Đôi lúc, bà phải ''trốn'' gia đình đi vì không thích ở yên một chỗ. Cuối cùng, mọi người đành chiều theo nhưng không bao giờ để bà ra đường một mình. Kể đến đây, Thanh Hoa hướng về phía cháu nội, nói: ''Hôm nay tôi dạy phải có cháu đi cùng".
Thường ngày, ông xã bà - nghệ sĩ xiếc Tôn Thất Lợi - luôn chuẩn bị những món ăn sáng không trùng lặp, khi thì bún, phở, hôm lại bánh bao, xôi. Ông luôn hỏi nghệ sĩ thích ăn gì, nếu bà nói: ''Không biết'', ông lại tỏ vẻ buồn. Sống tại không gian rộng hơn 1.000 m2 với nhiều cây cối, hoa lá, mỗi sáng, vợ chồng Thanh Hoa hay dậy uống trà, uống cà phê, tận hưởng thiên nhiên, không khí trong lành.
Ông bà kết hôn thập niên 1980, có một con trai là Tôn Thất Sơn, cũng nối nghiệp mẹ. Hơn 40 năm chung sống, Thanh Hoa dí dỏm nói: ''Tôi chưa chán chồng và anh cũng chưa chán mình''. Bà đúc kết bí quyết gây dựng hạnh phúc bền chặt là ngoài những phút giây cùng hưởng thụ mọi điều tốt đẹp, hai người cần chấp nhận những tính xấu của nhau. Ví dụ bà nóng tính, không biết nội trợ, bù lại ông thấu cảm, bao dung, thích nấu ăn cho vợ. Hai người hoàn toàn tin tưởng nhau, không bao giờ kiểm tra điện thoại của bạn đời. Nghệ sĩ biết ơn bởi ''gia đình chưa bao giờ hoàn thiện như hiện tại'', hạnh phúc vì bản thân được yêu chiều hết mực.
Vợ chồng nghệ sĩ Thanh Hoa - Tôn Thất Lợi. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Nghệ sĩ Thanh Hoa hiện bận rộn hơn thời son trẻ. Bà đang là chủ tịch Hội bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc (APPA), thỉnh thoảng biểu diễn ở một số sự kiện. Hơn nửa thế kỷ làm nghề, Thanh Hoa trân quý tình cảm của khán giả, biết ơn vì đến giờ vẫn được công chúng ủng hộ. ''Tôi không hiểu sao mọi người yêu mình lâu đến thế'', bà nói. Ở tuổi xế chiều, bà khẳng định không còn hát hay như ngày trẻ nhưng tình yêu, nhiệt huyết với âm nhạc vẫn vẹn nguyên.
Ngẫm lại sự nghiệp, nghệ sĩ kết luận dường như trời cho mình nhiều. Đến nay, bà đã thể hiện gần 500 bài đơn ca, là một trong những ca sĩ thu âm nhiều nhất, được mệnh danh "người đàn bà hát''. Một số tác phẩm gắn liền tên tuổi Thanh Hoa như Mùa xuân làng lúa làng hoa (Ngọc Khuê), Tàu anh qua núi (Phan Lạc Hoa), Bác Hồ một tình yêu bao la (Thuận Yến), Lời Bác dặn trước lúc đi xa (Trần Hoàn). Với Thanh Hoa, đây là tài sản khổng lồ. Bà tự hào khi được mang tiếng hát phục vụ các thế hệ khán giả.
'Tàu anh qua núi' Thanh HoaThanh Hoa hát ''Tàu anh qua núi'', thu thanh năm 1981. Video: YouTube Hà Nội Vi Vu
Thanh Hoa bén duyên nghiệp hát từ năm chín tuổi, khi đoạt giải nhất cuộc thi Tiếng hát Họa mi của thị xã Hà Đông. Lên 16 tuổi, bà học tại trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Nhạc viện Hà Nội). Sau tốt nghiệp, bà trở thành ca sĩ của Đài phát thanh Giải phóng, được hai nghệ sĩ cải lương Thanh Hùng và Ngọc Thoa nhận làm em nuôi. Nghệ danh Thanh Hoa của bà ghép từ tên hai người này.
Năm 1974, nghệ sĩ đi biểu diễn ở Trường Sơn, phục vụ Chiến dịch Hồ Chí Minh. Cuối năm 1975, bà về công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam đến lúc nghỉ hưu vào năm 2006. Bà còn góp phần đào tạo các ca sĩ kế cận, giúp nhiều cái tên như Tuyết Nga, Đinh Hiền Anh, Lê Anh Dũng đạt được thành công trong sự nghiệp. Năm 2001, bà được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Nhắc về thế hệ nghệ sĩ hiện tại, Thanh Hoa thương khi phần lớn họ chưa được tôn trọng cuộc sống riêng. Thập niên 1980, khi cuộc hôn nhân đầu đổ vỡ, bà cũng từng đối diện nhiều tai tiếng. Tuy nhiên, bà chưa từng để những lời đó làm ảnh hưởng bản thân, luôn duy trì sự tích cực.
Nghệ sĩ Thanh Hoa tự thấy bà hết lòng vì chồng con, yêu thương đồng nghiệp, học sinh trong gần 60 năm làm nghề. Vì vậy, giọng ca Tàu anh qua núi cũng được nhận lại tình cảm từ họ, cuộc sống được bồi đắp bởi niềm vui. Nhiều người cho rằng bà viên mãn, theo nghệ sĩ, mọi thứ đều do nỗ lực mà thành.
Phương Linh